iBRAHİM OLUĞ
TEL:0242 326 9202
0544 724 1849
Yeni Mah. 2416 sk. no:27
ANTALYA
MERSİNLİ ALIŞVERİŞ MERKEZİ KONYA
ALİ ARIKAN
0533 576 4733
Gülnar İlçesi
İLÇEMİZ GÜLNAR ve VİDEOLARI
İlçemiz Gülnar'ı da Anlatan Güzel Bir Makale Sizerle Paylaşmak İstedik =Şu Bizim Yörük Milleti=
Bizim yörük ahalisi Anadolu Selçuklu Devleti`nden yadigar. Osmanlı`dan önce yani. Yine de hepsi 1071 Malazgirt Meydan Muharebesi`ne katılmış değil. En azından bizim Gülnar yörükleri Alparslan`ın askerleri içinde yoktu.
Bizim yörük ahalisi Anadolu Selçuklu Devleti`nden yadigar. Osmanlı`dan önce yani. Yine de hepsi 1071 Malazgirt Meydan Muharebesi`ne katılmış değil. En azından bizim Gülnar yörükleri Alparslan`ın askerleri içinde yoktu. İki önemli bitki üzerinde çalışıyorlarmış o günlerde çünkü: Gül ve nar. Senelerce o cenk senin bu cenk benim koşturan Alparslan`ın askerleri ne zaman ki attan inip şehirleşmeye başlıyorlar, işte o gün düşüyor akıllarına bizim obayı çağırmak. Bizimkiler de `hayır` dememiş hani. Gül ve nar fidesini atın terkisine bağlayan gelmiş. Toros Dağları`na gelince attan inip burasını kendilerine mekan eylemişler. Yüksek ve püfür püfür esiyor çünkü. Bu sözümden bir yere çakılıp kaldıkları manasını çıkarmayın. Deniz tarafına bakmamışlar sadece. Yoksa Torosları doğudan batıya, batıdan doğuya arşınlamışlar da arşınlamışlar. Sahil tarafına iltifat eden olmamış nedense. Son dönemde bile, `Cumhuriyet kuruldu` diyenlere beylerin cevabı, `Eh, ne yapalım. Deniz kenarında fazlasıyla arazi var. Hükümetlerini orada kursunlar` olmuş. Mal taksiminde de görülür bu lakaytlık. Arsalar bölünmesin diye kız çocuklarına mirastan deniz kenarındaki tarlayı verip de sonradan, `Ah akılsız başım. Değerli yerleri enişteye kaptırdık` diye başını taşa vuranların sayısını bilen yok ama tahminlerin üstünde olduğu su götürmez bir gerçek!..
=Gülnar ne demek?=
Yörüklerin geçirdiği değişimi görmek için bizim Gülnar`a bakmak yeter aslında. Gülnar ahalisinin en büyük özelliği yumuşak tabiatlı olması. Hala öyledir, kimsenin etlisine sütlüsüne karışmazlar. Bu hal onlara Zeyne`de meftun Şeyh Alaaddin Ali Semerkandi`den miras. Bu arada Gezende`nin büyük bir ilim yuvası olduğunu da söylemek lazım. Gülnar ilim sahibi, seçme tüccarların mekanı olmuş hep. İlçe, adından da anlaşılacağı gibi gül ve narın en alasının yetiştiği bir iklime sahip. Karaman Bey`in Toroslar`ın zirvesinden aşağı doğru yayılan Karamanoğulları Beyliği var bir de. Karaman, Mut, Zeyne ve Gülnar`a yayılan bu beyliğin kaymağını yine Gülnar halkı yemiş. Çevredeki beyliklerin gül ve nar ihtiyacını karşılayıp gül gibi geçinip gitmişler. Gülnar, bilhassa gülyağında daima bir numara olmuş. Dedemden kalan gülyağı kazanını ben gördüm şahsen. Gün gelmiş Konya Osmanlılar`ın eline geçmiş ve Karamanoğulları Beyliği`nin merkezi Silifke`ye taşınmış ama Gülnar hala ihtişamın odak noktası. Gül gibi geçimini sürdürmeye devam ediyor. Ardından gücünü kaybeden Karamanoğlu İbrahim Bey`in Osmanlı`ya kuyruk sallamasıyla bu Türkmen Beyliği de Osmanlı`ya intikal etmiş ama yine de Gülnar, konforundan hiçbir şey kaybetmeden devam ettirmiş hayatını. Ta ki cumhuriyete kadar. Cumhuriyet, birçok şeyi etkilediği gibi yöreyi de etkilemiş. Çünkü, ne gül isteyen beylik kalmış çevrede, ne de nar!.. Gül, sadece bahçelerde süs bitkisi olarak kalmış. Nar ise karın doyurmaz olmuş. Nohut ve üzüm bitkisine ağırlık vermişler ama el kadar toprak kimin karnını doyursun? Ahalinin geçimini temin etmekten çok uzak kalmış tabii. O günden itibaren Gülnarlılar, beyin ihracına başlamış. Okuyan ayrılmış. Okuyan ayrılmış... Bugün Adana ile Ankara arasına, ekseni Toroslar`dan geçen bir yay çizin ve bakın. Nüfusun önemli bir kısmının Gülnarlı olduğunu görürsünüz. Adana, Mersin, Karaman, Konya ve Ankara. Oralarda yaşayan Gülnarlıların kimi esnaflık yapıyor, kimi bürokrat, kimi öğretim üyesi, kimi de ticaretle uğraşıyor. Çok zengin değiller belki ama bulundukları şehirlerinekonomisine fazlasıyla katkı sağladıkları kesin.
SARI YAYLAM VE HAM ÇÖKELEK TÜRKÜLERİ İLE YÖREMİZDEN RESİMLER
GÜLNAR İLÇEMİZİN KISA TARİHÇESİ
Gülnar, Göksu Irmağı Havzası ile İç Anadolu&rsquoyu Akdeniz&rsquoe bağlayan Kervan Yolu(aynı zamanda göç yolu) üzerinde bulunması nedeniyle eskiden beri önemli bir yerleşim yeri olmuştur. Hem güneyden kuzeye doğru(Anamur, Aydıncık, Ovacık taraflarından Mut, Karaman, Konya yönüne, ya da ters yönde), hem de doğudan batıya doğru(Silifke, Ovacık çevrelerinden Anaypazarı, Bardat Pazarı, Ermenek istikametinde ya da tersi yönde) bir hareketin kavşağındadır.
Yiğitbaşoğlu(1989) şöyle yazıyor: &ldquoAntik Çağ&rsquodan beri Kilikya adı ile anılan bu yöre, dağlık ve aşılması güç engebelerle kaplı olmasından dolayı sonraları Taşlık Kilikya(Cilicia Tracheia) adı ile isimlendirilir. Bu bölgede ulaşabildiğimiz bulgulardan, buradaki ilk yerleşimin KIRSHU, ilk toplumun da LUVİ&rsquoler olduğunu öğreniyoruz.&rdquo Bu yöre daha sonraları Pers, Helen, Roma, Bizans, Selçuklu, Karamanoğulları, Osmanlılar&rsquoın yönetimlerine geçmiştir.
Yörenin tarihçesi ile ilgili daha kesin bulgular, Meydancık Kale (KIRSHU) de ve başkaca yerlerde yapılan ve yapılacak kazılarla, araştırmalarla çok daha zenginleşerek kesinleşecektir.
BÖLGEYE TÜRKMENLER&rsquoin (YÖRÜKLER) GELİŞİ
Gülnar Hatun(Büyük Ece) 731 yılında Horasan&rsquoın Merv Kenti&rsquonin Dörtkuyu Köyü&rsquonde doğdu. Babası Yahşi Bey, anası Duru Han, her ikisi de Batı Göktürk Hakanı Buhtu Han&rsquoın torunlarıdır. Oymakları, Altay Dağları yöresindeki Gülnar, Kahta, Konur dolaylarından Dörtkuyu&rsquoya gelip yerleşti.Yahşi Bey ve Duru Han kız olan ilk çocuklarına, çok sevdikleri sılaları Gülnar Kenti&rsquonin adını verdiler.
O zamanlar Horasan&rsquoı son Emevi Halifesi ikinci Mervan&rsquoın komutanı Seyyar yönetiyordu. 728 yıllarında Seyyar, Merv dolaylarında Türkçe konuşmayı, türkü söylemeyi, kızların çarşafsız dolaşmasını, bir araya gelmeleri yasakladı. Loncaları kapattı.Yasaklara uymayan ve durumu protesto eden Türkler&rsquoden onbinlercesini toplayıp Çukurova&rsquoya yerleştirdi. Bunlar(Yüreğirliler) Emeviler&rsquole Bizanslılar arasında tampon olacaklardı.
Emevi&rsquolerin bu baskıcı ve zorba yönetimlerine karşı sürekli tepkiler gösteriliyordu. Ama asıl örgütlü tepki Gülnar Hatun ile okul arkadaşı olan Yırbağı&rsquodan geldi. Gülnar Hatun ve Yırbağı ülkeleri Horasan&rsquodan Araplar&rsquoı çıkarmak için çok çalıştılar. Emeviler&rsquoin komutanı Seyyar tarafından Gülnar Hatun&rsquoun babası Yahşi Bey ile Yırbağı&rsquonın babası Usman Bey de bir çarpışmada öldürüldüler. Araplar 280 Oymak Beyini kestiler. Ama Yırbağı, babasının yerine Horasanlı Ebu Müslim adıyla büyük bir komutan oldu. Emeviler&rsquoin çöküşünü Abbasiler&rsquoin kuruluşunu sağladı. En büyük yardımı da oymakları ile birlikte Gülnar Hatun&rsquodan gördü. 750 yılında Abbasi Halifeliği&rsquone Cağfer Mansur getirildi. 29 yaşındaki Horasanlı Ebu Müslim(Yırbağı) halife tarafından kurdurulmuş bir tuzakla öldürtüldü.
Babasının ve nişanlısı Yırbağı&rsquonın öldürülmesi üzerine Gülnar Hatun Halife&rsquoye başkaldırdı. Tüm Türkmen Oymakları&rsquonı birleştirdi. 765 yılında oymakları ile birlikte göç halinde saldırıya geçti.Uzun ve çetin yürüyüşlerle İran ve Irak üzerinden geçtiler. Yürümekten bıkmayan bu göçerlere YÖRÜK dendi. Yörükler, obalarıyla, sürüleriyle, atlarıyla, çadır yüklü katırlarıyla, kadın, erkek, çocuk ve savaşçılarıyla topyekün yürüyorlardı. Yörükler Toroslar&rsquoa doğru çekildi. 769 nisan ayında Gülek Boğazı dolayında Halife Mansur&rsquoun casusları Gülnar Hatunu öldürdüler. Böylece Türk Arap düşmanlığı doruğa ulaştı. Güvensizlik sürüp gitti. Müslümanlığı kabul etmiş olan bir çok Türk Obası Hristiyan oldu. Bir çokları eski dinlerine geri döndü.
Eski Yörükler(ilk gelen boylar) Urum&rsquoa girmişti. Anadolu&rsquoda her varılan yerin bir ilerisine (batısına) Urum denirdi. Urum;(İran, Makedonya, Arap, Yunan, Ermeni karışımı) İon&rsquoların egemenliğindeydi. Türkler her gittikleri yerde İonlar&rsquola komşu oluyor, alış-veriş ediyorlerdı. Toprağa yerleşenlere Avşar dediler. Mut İlçesi üstünden Göksu Irmağı&rsquonı geçerek Anamur&rsquoa kadar olan topraklara, hem eski kentlerinin, hem de Büyükece&rsquonin adı olan Gülnar adını verdiler.
Gülnar Hatun&rsquoun ana tarafı Gülnar İlçesi&rsquone, baba tarafı Kızılca köyü ile Anamur İlçesi&rsquone kondular. Bir çok Boy&rsquoda Muğla&rsquoya kadar uzandı.(Teoman 1985)
1071 den sonra Alparslan&rsquola, 1229-1231&rsquode Celaleddin Harzemşah&rsquola gelen yörüklere Yeni Yörük denir.Yeni Yörükler&rsquoe Purgulu da denir. Savaşçı anlamına gelir. Onlar da Oğuzlar&rsquoın Bozok kökenindendir.
Tükmenler (Yörükler) Anadolu&rsquoya geldikçe ve yerleştikçe İonlar, Bizanslılar giderek kıyılara çekildi. O zaman Maraş-Adana-Muğla arasına Avşar Eli denirdi. Oğuzlar&rsquoın bir adıda Afşar: Avşar idi.
GÜLNAR İLÇESİ RESMİLEŞİYOR
1437&rsquode ikinci Murat zamanında Taşeli( Silifke, Mut, Gülnar, Anamur, Ermenek) Osmanlılar tarafından elegeçirildi. İlçelerin sınırları pek belirli değildi. Müsellemler(sorumlular) devlet adına ilçeleri kendi aralarında isimlendirdiler. Gülnar adı o zaman resmileşti. 1600-1700 yıllarında ilçenin tek tapusu vardı. Tapu Eski Yörük Bey&rsquoi Levent Bey adına düzenlenmişti. O tapuya göre sınırlar; Göksu Irmağı, Selinti(Gazipaşa) ve Göktepe Çayı, akdeniz Kıyıları şeklindeydi.
1810 yılında ölen Purgulu(Gilindire) Bey&rsquoi Kara Cemil Bey zamanında üç bölge beyi (Purgulu Bey&rsquoİ, Yukarı Öz(Zeyne) Bey&rsquoi ve Büyükeceli Bey&rsquoi) beyliklerinden vazgeçerek Gilindire&rsquoyi Gülnar İlçesi merkezi yaptılar. Gülnar&rsquoı Kaymakam&rsquolar yönetmeye başladı. 1768-1774 Türk-Rus savaşına birlik olarak girildi. Anadoluda&rsquoda buna benzer birliklerin yaygınlaşmaya başladığı görülür.
HANAYPAZARI&rsquonın(Anaypazarı) İLÇE MERKEZİ OLUŞU
Uzun yıllar ilçe merkezinin kışın Gilindire&rsquode(Aydıncık) yazın Gülnar&rsquoda olduğu biliniyor. 9 Mart 1912 de İngiliz bandıralı bir Yunan savaş gemisi Gilindire&rsquoyi topa tutar. Büyükalan&rsquodaki sürüler alıp götürülür. Bunları Zeki Teoman&rsquoın &ldquoGülnar&rsquoın Öyküsü&rdquo adlı yazısından öğreniyoruz. İlçenin bir tehlike içinde olduğu anlaşılınca ilçe belgeleri önce Hacıbahattin Köyü&rsquone, 1914 yılında da Şeyhömer Köyü&rsquone taşınır. İlçe Yönetimi 1915 yılında Bozağaç Köyüne getirilir. İlçe kaymakamı görevini bırakıp kaçar. İlçe ileri gelenleri Bozağaç Köyü&rsquonde bir toplantı yaparak en yaşlı memur olan Mehmet Tevfik Teoman&rsquoı kaymakam vekili olarak seçer. İlçe Yönetimi&rsquoni ise 27 mayıs 1916 da Hanaypazarı(Anaypazarı) denilen, buğün Gülnar ilçe merkezi olan yere taşırlar.
Hanay büyük demektir. Hanaypazarı o zaman böğürtlen ve tespih çalılarıyla , çevresi de çam ormanlarıyla kaplı üç tepe arası bir düzlüktür. Kaymakamlık çadırını şimdiki çarşının ortasına kurdular. Etrafına da diğer dairelerin çadırları kuruldu. O günün anısına bir de çınar dikildi. Çukurasma, Tozkovan, Delikkaya Köylüleri memurlara kirasız ev sağladılar. Gelip gitmeleri için birerde irisinden eşek buldular.
Gülnar İlçesi&rsquonin Anaypazarı&rsquona taşınmasından bu yana merkezin buğün bulunduğu yer Gülnar İlçe Merkezi olarak devam etmektedir. Yerleşim döneminin daha iyi anlatımı için Gülnar İlçe merkezi&rsquonden 1940 sonlarına doğru çekilmiş bir resim bu yazıya dahil edilmiştir. Ayrıca 30 Ağustos günü Gülnar Merkez&rsquoin ilk Kuruluş Günü, Bayramı olarak ilan edilmiştir. (F.Saadet Bilir Merv&rsquoden Anaypazarı&rsquona Gülnar).
Gülnar Hatun'u tanıyalım; Gülnar HatunBüyük Ece) 731 yılında Horasan’ın Merv Kenti’nin Dört kuyu Köyü’nde doğdu. Babası Yahşi Bey, anası Duru Han, her ikisi de Batı Göktürk Hakanı Buhtu Han’ın torunlarıdır. Oymakları, Altay Dağları yöresindeki Gülnar, Kahta, Konur dolaylarından Dörtkuyu’ya gelip yerleşti. Yahşi Bey ve Duru Han kız olan ilk çocuklarına, çok sevdikleri sılaları Gülnar Kenti’nin adını verdiler.
O zamanlar Horasan’ı son Emevi Halifesi ikinci Mervan’ın komutanı Seyyar yönetiyordu. 728 yıllarında Seyyar, Merv dolaylarında Türkçe konuşmayı, türkü söylemeyi, kızların çarşafsız dolaşmasını, bir araya gelmeleri yasakladı. Loncaları kapattı. Yasaklara uymayan ve durumu protesto eden Türker’den on binlercesini toplayıp Çukurova’ya yerleştirdi. Bunlar(Yüreğirliler) Emeviler’le Bizanslılar arasında tampon olacaklardı.
Emevi’lerin bu baskıcı ve zorba yönetimlerine karşı sürekli tepkiler gösteriliyordu. Ama asıl örgütlü tepki Gülnar Hatun ile okul arkadaşı olan Yır bağı’dan geldi. Gülnar Hatun ve Yır bağı ülkeleri Horasan’dan Arapları çıkarmak için çok çalıştılar. Emeviler’in komutanı Seyyar tarafından Gülnar Hatun’un babası Yahşi Bey ile Yır bağı’nın babası Usman Bey de bir çarpışmada öldürüldüler. Araplar 280 Oymak Beyini kestiler. Ama Yırbağı, babasının yerine Horasanlı Ebu Müslim adıyla büyük bir komutan oldu. Emeviler’in çöküşünü Abbasiler’in kuruluşunu sağladı. En büyük yardımı da oymakları ile birlikte Gülnar Hatun’dan gördü. 750 yılında Abbasi Halifeliği’ne Cağfer Mansur getirildi. 29 yaşındaki Horasanlı Ebu Müslim(Yırbağı) halife tarafından kurdurulmuş bir tuzakla öldürüldü.
Babasının ve nişanlısı Yırbağı’nın öldürülmesi üzerine Gülnar Hatun Halife’ye başkaldırdı. Tüm Türkmen Oymakları’nı birleştirdi. 765 yılında oymakları ile birlikte göç halinde saldırıya geçti.Uzun ve çetin yürüyüşlerle İran ve Irak üzerinden geçtiler. Yürümekten bıkmayan bu göçerlere YÖRÜK dendi. Yörükler, obalarıyla, sürüleriyle, atlarıyla, çadır yüklü katırlarıyla, kadın, erkek, çocuk ve savaşçılarıyla topyekun yürüyorlardı. Yörükler Toroslar’a doğru çekildi. 769 Nisan ayında Gülek Boğazı dolayında Halife Mansur’un casusları Gülnar Hatunu öldürdüler. Böylece Türk Arap düşmanlığı doruğa ulaştı. Güvensizlik sürüp gitti. Müslümanlığı kabul etmiş olan bir çok Türk Obası Hristiyan oldu. Bir çokları eski dinlerine geri döndü.
Eski Yörükler(ilk gelen boylar) Urum’a girmişti. Anadolu’da her varılan yerin bir ilerisine (batısına) Urum denirdi. Urum;(İran, Makedonya, Arap, Yunan, Ermeni karışımı) İon’ların egemenliğindeydi. Türkler her gittikleri yerde İonlar’la komşu oluyor, alış-veriş ediyorlardı. Toprağa yerleşenlere Avşar dediler. Mut İlçesi üstünden Göksu Irmağı’nı geçerek Anamur’a kadar olan topraklara, hem eski kentlerinin, hem de Büyük ece’nin adı olan Gülnar adını verdiler.
Gülnar Hatun’un ana tarafı Gülnar İlçesi’ne, baba tarafı Kızılca köyü ile Anamur İlçesi’ne kondular. Bir çok Boy’da Muğla’ya kadar uzandı.(Teoman 1985)
1071 den sonra Alparslan’la, 1229-1231’de Celaleddin Harzemşah’la gelen yörüklere Yeni Yörük denir.Yeni Yörükler’e Purgulu da denir. Savaşçı anlamına gelir. Onlar da Oğuzlar’ın Bozok kökenindendir.
Tükmenler (Yörükler) Anadolu’ya geldikçe ve yerleştikçe İonlar, Bizanslılar giderek kıyılara çekildi. O zaman Maraş-Adana-Muğla arasına Avşar Eli denirdi. Oğuzlar’ın bir adıda Afşar: Avşar idi.
SİTEMİZE HOŞ GELDİNİZ
BİZE ULAŞIN
e-mail: halilkocak3375@hotmail.com
Tel: 0505-221-7128
Halil ve Nurcan KOÇAK
